NORMAL TÜY DÖKÜLMELERİ
Mevsim değişimlerinde,özellikle
yaz ve kış geçişlerinde bahar aylarında tüy değiştirmeler sebebiyle yoğun bir
tüy dökülmesi ile karşılaşılır.Çünkü yazın bulunan tüyler, daha ince,narin ve
yumuşak olmasına rağmen kış tüyleri hayvanları korumak amacıyla daha kalın,sert ve koruyucudur.Bu durumda tüy
dökülmeleri yoğunlaşır ve tüyler seyrekleşir.Tüylerin durumu ile beraber
derinin de gözlenmesi önemlidir.Deride herhangi bir kaşıntı, kızarıklık,yara,kabuklanma,kanama
gibi anormal bir değişim var ise yalnızca mevsimsel olmayabilir.Yavru köpeklerde bebeklik
tüylerinin dökülerek yerine yeni
yetişkin tüylerini alma dönemi olan 4-6 aylıkken oluşan tüy dökülmeleri de
normaldir.Stres, kedi ve köpeklerde
ani ve yoğun bir tüy dökülmesi sebebi olabilir.Özellikle yolculuk esnası veya
sonrasında, veteriner hekim muayenesi ve
herhangi bir müdahale durumunda bir anda,hızlı ve yoğun tüy dökülmeleri
ile karşılaşılabilmektedir. Hamilelik ve
emzirme dönemlerinde hormonal birtakım değişimler sözkonusu olduğundan
yaygın bir tüy dökülmesi aniden görülebilir.
Kedilerde preauricular
alopesi, göz kulak arasındaki bölümde bazen tüylerde seyrelme olup azalmış
gibi görünebilir,normaldir.Bu görünüm daha sonra kendiliğinden eski haline
dönerek düzelmektedir.
Bir de tamamen mekanik
etkiler sebebiyle oluşan normal sayılabilecek tüy dökülmeleri vardır.Bunlar
,tasmanın boyna sürtünmesi ile ya da dirseklerde özellikle iri ırklarda
yattıkları yere sürtünmelerden kaynaklanan durumlardır.Sebepler ortadan
kaldırıldığında iyileşme gözlenecektir.Sürtünmeye
bağlı herhangi bir yara,lezyon oluşumu var ise onların ayrıca tedavi edilmesi
gerekmektedir.
Enjeksiyon
yapılan yerde de tüy dökülmeleri şekillenebilir.Bazı yağlı
ilaçlar,kortikostreoidler ve bazı aşı uygulamaları sonrasında o enjeksiyon
yerinde çıplak bir görünümde açılma ile kendini belli eder.Bölgede deri hafif
kalınlaşmıştır.Genelde geri dönüşümü olmayan bir tüy dökülmesidir.Kalıcıdır ve
spesifik bir tedavisi yoktur.
İlaç ya da aşı uygulamaları sonrasında bu maddelere karşı gelişen alerjik reaksiyonlar nedeniyle deride bazen kızarıklık,yaralar,kaşıntı gelişebilir.Bu da deri sağlığını bozacağından
ve kıl foliküllerini etkileyeceğinden dolayı tüy dökülmesi de gerçekleşir.Alerji
durumunun çözülmesi ve normal deri sağlığının yerine gelmesiyle tüyler yeniden
eski haline döner.
BESLENME KAYNAKLI TÜY
DÖKÜLMELERİ
Beslenme yetersizliği ve diyetteki eksiklikler de tüy
dökülmelerine neden olabilecek önemli bir faktördür.Tüy ve deri sağlığı
için,bazı proteinler,vitaminler ve mineraller ile esansiyel yağ asitlerinin
diyette yeterli miktarda bulunması gerekir.Bu, diyetteki besin maddelerinin
miktarı ve niteliği ile ilgilidir.Ayrıca alınan besinlerin vücutta yeterli
kullanımı önemlidir.Çünkü her ne kadar kaliteli ve dengeli besleniyorsa da, eğer herhangi bir sebeple
vücut fonksiyonlarında bozukluk var ise
vücuda alınan besin maddeleri faydalı
olamaz.Yani beslenme, hem diyetin yeterliliği ve kalitesi hem de hayvanın
sağlık durumu ile ilgili bir durumdur.
Protein olarak
sistin ve metionin kıl büyümesi için gereklidir.Protein yönünden kötü ve
yetersiz beslenmeden kaynaklanan tüy dökülmelerinde aynı zamanda tüyler
kuru,kırılgan ve seyrek görünümlüdür.
B vitaminleri,özellikle
pantotenik asit(vit.B5) kıl büyümesi için önemlidir.Diğer B vitaminleri
niasin,kolin,inositol ve bir aminoasit olan histidin ile beraber deriyi
dehidrasyondan korumada pozitif etkileri vardır.Kolin ve inositol,B grubu
vitaminlere bağlı olsalar da asıl olarak vitamin değillerdir.Kolin vücutta
karaciğerden sentezlenir fakat bazen gereksinim ölçüsünde üretilemeyeceğinden
beslenmeyle alınması gereklidir. ( köpek vitaminleri )
Biyotin(vit H),
parlak tüyler ve sağlıklı deri için en aktif vitaminlerden biridir.Bazı yağ
asidi sentezinde gereklidir.Çiğ yumurta akı,içersinde bulunan anti-biyotin
etkili bir madde nedeniyle biyotinin barsaklardan emilimine engel
olur.Dolayısıyla sürekli yenilen çiğ yumurta nedeniyle kedi ve köpeklerde
biyotin eksikliği oluşabilir.
Bakır ,kıl
üretiminde önemlidir ve eksikliği
incelmiş ve zayıf kıl örtüsüne neden olacaktır.Fakat bazı köpek ırklarında
vücutta üretildiğinden dolayı fazlası toksik olabilir.
Çinko,derinin
bütünlüğü ve tüy kalitesi açısından önemli bir elementtir.Baklagil ve
kalsiyumdan zengin gıdalarla fazla beslenme,çinkonun yeterince emilememesi dolayısıyla
işlevini yapamamasına sebep olur.Eksikliğinde ‘çinko eksikliği dermatiti’
oluşur.
Esansiyel yağ
asitleri içinde kedi ve köpekler için en önemlileri,Omega 3 ve Omega 6‘dır.( köpek yağ vitaminleri )
Omega 3
Omega 6
- α-Linoleik asit (LA) .Linoleik asit (LA)
- Eikoza Pentaenoik Asit ( EPA), .Arachidonik asit (AA)
- DokozaHekzaenoik Asit-DHA .Gama-linoleik asit (GLA)
.Dihommo
gamma linoleik asit (DGLA)
Köpekler, vücutlarında linoleik asitten arachidonik asiti sentezleyebilirler.Kediler ise köpekten
farklı olarak bu esansiyel asidi
sentezleyemediklerinden dolayı gıdalarla dışarıdan almak
zorundadırlar.Bazı hastalık durumlarında belirli enzimler yağ asitlerini başka
bir yağ asidine dönüştürebilirler ve bu sebeple yetersizliğine neden olabilir
veya barsaklardan yeterince esansiyel
yağ asidi emilimi mümkün olmayabilir.Bu
durumlarda,hayvanlarda esansiyel olmayan yağ asitlerinin esansiyel hale gelmesi
nedeniyle diyetle yüksek miktarlarda
alınmaları gerekebilir.Fazla kilolu köpeklerde,yağ miktarı düşük diyetlerle
beslenmeleri sonucu yağ asidi yetersizlikleri ortaya çıkabilmektedir.Yağ
asitleri birçok bitki ve balıkta farklı miktarlarda bulunurlar.Balık yağları
EPA ve DPA için çok iyi bir kaynaktır.Diğer yağ asitleri bazı bitki ve
tahıllarda yüksek oranda bulunur.Ayçiçek yağı ve yalancı safran yağı özellikle
LA açısından zengindir.Balığa alerjisi olan hayvanlarda balıkyağı kullanımına
dikkat edilerek başka bir kaynaktan yararlanılması yerinde olur.Petler için
özel hazırlanmış profesyonel kuru mamalar gibi gıdalar Omega 3 ten daha fazla
Omega 6 içerir.Zaten son araştırmalara göre gıdalarda önerilen Omega 6’nın
Omega 3‘e oranı 10:1 veya 5:1 olmalıdır.
Avitamini eksikliği
veya fazla miktarda alımı da tüy ve deri sağlığını etkiler.Özellikle fazla
miktarda karaciğer ile beslenen kedilerde A vitamini fazlalığına bağlı olarak
deri ve tüylerde hastalık oluşabilir.Kedilerde buna bağlı
nörodermatit şekilenebilir ve
anksiyete ile beraber kendini belli eder.
YAZİNİN DEVAMİ İÇİN TİKLAYİN.. Hastaliktan Kaynakli Tüy Dökülmeleri
Burcu İnce Veteriner Hekim
Yaşam Veteriner Kliniği